واردات گاز از ترکمنستان، یک ضرورت راهبردی/جولان رقبا در نبودایران

به گزارش خبرنگار مهر، با توجه به نقش به سزای گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک و ارزان در سبد آینده انرژی دنیا، تجارت گاز یک پیوند راهبردی بلندمدت بین کشورها محسوب می‌شود، به طوری که باعث شده این کشورها، قدرت‌های بزرگ برنامه‌ریزی بلندمدت در این حوزه داشته باشند. این موضوع برای ایران نیز به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی دنیا، یکی از مهم‌ترین ابزارهای گسترش روابط راهبردی است تا به کمک آن، قدرت و امنیت خود را افزایش دهد.

بدین منظور واردات گاز از ترکمنستان، چهارمین دارنده ذخایر گاز طبیعی در همسایگی ایران، نه تنها یک فرصت استثنای؛ی بلکه یک ضرورت به منظور نیل به این هدف محسوب می‌شود. بر همین اساس هم، به تازگی حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت در امور گاز با اشاره به افتتاح خط لوله نکا-دامغان، احداث این خط لوله را پایان ضرورت واردات گاز از ترکمنستان عنوان کرده‌اند. حال آنکه واردات گاز از ترکمنستان، نه تنها یک فرصت بلکه یک ضرورت راهبردی برای منافع ملی است.

بنابر پیش‌بینی‌ موسسات مختلف بین المللی، مصرف گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک و ارزان در دنیا در حال افزایش است؛ به‌طوری که در چند سال آینده، این سوخت جایگزین ذغال سنگ به عنوان دومین منبع انرژی تولید برق دنیا خواهد شد. همه اینها نشان از نقش به سزای گاز طبیعی در بازار آینده انرژی دنیا دارد و حاکی از شکل گیری یک بازار مهم مانند بازار امروز نفت است که می‌تواند بر معادلات قدرت در دنیا اثر بگذارد.

به همین دلیل، تجارت گاز در روابط بین کشورها به عنوان یک پیوند راهبردی بلندت مدت مطرح است به طوری که موجب شده کشورهای قدرتمند برنامه‌ریزی بلند مدت در این حوزه داشته باشند و روابط خود را بر این مبنا تنظیم کنند.

به گفته جواد سلیمانپور، کارشناس انرژی در این شرایط، ایران نیز به عنوان یکی از پتانسیل‌های اصلی قدرت در این بازار مطرح است؛ چرا که اولا بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی دنیا بوده و ثانیا به دلیل موقعیت استراتژیکی که در منطقه دارد، در چهارراه ارتباطی کشورهای دارنده ذخایرگازی مانند ترکمنستان، قطر و بازارهای پر رونق تقاضا مانند هند و پاکستان و ترکیه قرار گرفته است.

 در این بین واردات گاز از ترکمنستان، چهارمین دارنده ذخایر گازی دنیا، یکی از مهم‌ترین گزینه‌های ایران به منظور افزایش سهم خود از بازار گاز و نقش آفرینی در این بازار محسوب می‌شود چراکه اولا ترکمنستان چهارمین دارنده ذخایر گازی دنیا است، دوم اینکه فاصله کم ترکمنستان در همسایگی ایران و شبکه خط لوله داخلی ایران، هزینه انتقال گاز را به حداقل رسانده است.

همچنین ایران در مسیر دسترسی ترکمنستان، به بازارهای پررونق تقاضا قرارگرفته که این یک فرصت استثنایی برای ایران به منظور افزایش سهم خود از بازار گاز به کمک منابع طبیعی یک کشور دیگر محسوب می‌شود.

همه این‌ها موجب می‌شود که ایران با استفاده از منابع طبیعی یک کشور دیگر بتواند در بازار گاز برای خود سهم ایجاد کرده و علاوه بر درآمدزایی، با مطرح کردن خود به عنوان یک قدرت در این بازار، از آن به عنوان یک ابزار سیاست خارجه استفاده کند؛ دقیقا نقشی که امروزه نفت در بازار انرژی دنیا بازی می‌کند و این نقش روز به روز کمتر شده جای خود را به گاز می‌دهد.

از طرف دیگر ترکمنستان نیز، علاقه زیادی برای صادرات گاز به ایران دارد؛ چرا که صادرات و فروش گاز به ایران اقتصادی‌ترین مقصد صادراتی برای ترکمنستان بوده و ایران، دروازه امن دسترسی این کشور به بازارهای پررونق منطقه است. به همین دلیل، اولین مقصد صادراتی این کشور بعد از فروپاشی شوروی ایران بوده‌است.

اما ایران در این مسیر رقبایی نیز دارد؛ به طوری که در غفلت ایران و انفعال مسئولان ایرانی نسبت به این موضوع، فرصت طلایی پیدا کرده اند؛ به خصوص اینکه این فرصت توسط کشورهایی چون چین و آمریکا در حال از بین رفتن  است؛ به طوری که به تازگی چین، احداث چهارمین خط لوله واردات گاز از ترکمنستان را در تاجیکستان آغاز کرده است.

در این میان، آمریکا نیز با مطرح کردن و پیگیری خط لوله تاپی به دنبال انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از مسیر افغانستان و خارج کردن این فرصت از دسترس ایران است.

بنابراین واردات گاز از ترکمنستان و حتی افزایش حجم آن یک ضرورت برای منافع ملی بوده و مسئولین ایران باید با خارج شدن از موضع انفعال، به دنبال جذب این فرصت به منظور افزایش سهم خود از بازار گاز و گسترش پیوندهای راهبردی باشند.

از طرف دیگر با اجرایی شدن این موضوع پروژه‌هایی چون خط لوله چهارم چین و تاپی نیز معلق خواهد شد و با تبدیل شدن ایران به هاب گازی منطقه منافع ملی ایران در منطقه و جهان حفظ می‌شود.