وزیر امورخارجه ایران در
نشست اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا به ریاست «ریچارد هاس»، ضمن انتقاد
از رفتارها و رویکردهای عربستان‌سعودی در منطقه گفت که ایران و عربستان
باید برای حل مشکلات خود همکاری کنند و نمی‌توانند یکدیگر را نادیده
بگیرند. محمدجواد ظریف، ۲۶ تیرماه به وقت محلی در نشست شورای روابط خارجی
در نیویورک شرکت و ابراز کرد که تهران و ریاض «می‌توانند و باید» برای حل
مشکلات پیش‌آمده میان خود، در کشورهایی مانند یمن و سوریه، همکاری کنند. او
همچنین ابراز امیدواری کرد که تقابل آل‌سعود با ایران به درگیری
نظامی‌منجر نشود.
روابط دو کشور در طول دو سال اخیر قطع
بوده و در اوج تنش و جنگ سرد به‌سر می‌برند. در همین‌خصوص، محمدجواد ظریف
می‌گوید: «ما لازم نیست علیه یکدیگر بجنگیم، تا یکی دیگری را از صحنه
خاورمیانه حذف کند چون در نهایت هیچ‌یک قادر به حذف دیگری نیست». به گفته
وزیرخارجه ایران گروه‌های افراطی «تهدیدی هم علیه ما و هم علیه آنها هستند،
اما حتی بیشتر علیه آنها.»محمد بن‌سلمان، وزیر دفاع و ولیعهد کنونی
عربستان، در اردیبهشت‌ماه در یک مصاحبه با تلویزیون دولتی عربستان، گفته
بود ریاض منتظر نمی‌شود جنگ به درون عربستان کشیده شود و برای کشیده‌شدن
نبرد به داخل ایران تلاش می‌کند. چند روز بعد از آن وزیر دفاع ایران گفت
اگر عربستان دست به اقدامی در این راستا بزند، جایی غیر از مکه و مدینه
سالم باقی نمی‌ماند. در میانه این تنش، اما ظریف ابراز امیدواری کرده‌است
تا میان دو کشور رودررویی مستقیمی شکل نگیرد. او در همین‌خصوص افزود: «ما
قطعا امیدوار هستیم، اگرچه با یکدیگر بر سر وضعیت در یمن یا سوریه توافق
نداریم، همچنان می‌توانیم همکاری کرده و این مسائل را حل کنیم.» رئیس
دستگاه دیپلماسی ایران همچنین در مصاحبه با «نشنال‌اینترست» درباره
«علامت‌دهی‌های خطرناک» دونالد ترامپ هشدار داد و گفت که او باید
پیچیدگی‌های اوضاع در خاورمیانه را در نظر بگیرد. او گفت: «ما باید درباره
علامت‌دهی‌ها محتاط باشیم، چون دیده‌ایم که علامت‌دهی‌های نادرست در
هفته‌های گذشته در منطقه ما، به‌ویژه بعد از نشست ریاض، باعث ایجاد
واکنش‌های شدید در منطقه شده- نه بین متحدان آمریکا و ایران، بلکه بین
متحدان آمریکا؛ بنابراین من معتقدم که در نظر گرفتن این موضوع و درک
پیچیدگی‌های اوضاع، مهم است.»
مناقشه یمن
محمدجواد ظریف در ادامه این نشست ابراز
امیدواری کرد که مناقشه یمن به درگیری مستقیم میان ایران و عربستان‌سعودی
منجر نشود چون جنگ داخلی یمن به نفع هیچ‌کس نیست. ظریف در پاسخ به سوالی
درباره خطر مناقشه میان دو کشور تاکید کرد که ایران مسلما امیدوار است وارد
چنین جنگی با عربستان نشود. او افزود: ایران و عربستان لازم نیست یکدیگر
را در منطقه خاورمیانه نادیده بگیرند. اظهارات ظریف درخصوص یمن، در شرایطی
است که تحولات میدانی در یمن در حال تغییر است. گزارش‌ها حاکی است که
عربستان و ائتلاف عربی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که برای پایان دادن به
درگیری‌های فرسایشی علی عبدالله صالح مجددا به قدرت بازگردد تا بتوانند در
مقابل حوثی‌ها جبهه جدید داخلی باز کنند. به‌نظر می‌رسد که سخنان وزیر
امورخارجه ایران درخصوص تحولات یمن با آگاهی از این تغییرات در حال وقوع
صورت گرفته است.
افراط‌گرایی
وزیر امورخارجه در بخش دیگری از گفت‌وگوی
خود به موضوع افراط‌گرایی اشاره کرد و افزود: «ما با افراط‌گرایی در
افغانستان مبارزه کردیم. با افراط‌گرایی در عراق مبارزه کردیم. با
افراط‌گرایی در سوریه مبارزه کردیم. هم‌پیمانان آمریکا از افراط‌گرایی در
افغانستان حمایت کردند. به یاد بیاورید فقط سه کشور طالبان را به‌عنوان یک
حکومت به رسمیت شناختند: پاکستان، یکی از همسایگان ما، عربستان‌سعودی و
امارات‌متحده عربی. اینها همان کشورهایی هستند که از افراط‌گرایی در سوریه و
عراق حمایت کردند. آنها در حمایت از تروریسم ثابت‌قدم بوده‌اند؛ ما هم در
مخالفت با آن ثابت‌قدم بوده‌ایم. آنها انتخاب‌های اشتباهی کرده‌اند و حالا
گله دارند که چرا دارند نتیجه آن را می‌بینند. تقصیر ما نیست که انتخاب
درست کرده‌ایم.»
رفراندوم استقلال کردستان عراق
ظریف همچنین درباره موضع ایران در قبال
کردها و رفراندومی که می‌خواهند در عراق برگزار کنند، گفت: «به اعتقاد ما،
رفراندوم گزینه درستی نیست و نتیجه فاجعه‌باری برای عراق به‌دنبال خواهد
داشت. تاثیر این کار برای امنیت عراق و منطقه فاجعه‌بار خواهد بود. ما به
دوستان خود در کردستان عراق که همگی از بارزانی گرفته تا سایرین دوستان ما
هستند، توصیه کرده‌ایم که این کار را نکنند. به‌نظر من این نظر مشترک همه
کشورهای منطقه است.» او تاکید کرد: «با این حال معتقدم سیاست‌های ضدکردی در
هر جای منطقه نتیجه عکس خواهد داد.» در ادامه هاس از ارزیابی ظریف از
سیاست‌های ترکیه در قبال کردها پرسید که ظریف با لبخند پاسخ داد: «من در
امور داخلی سایر کشورها مداخله نمی‌کنم. من صرفا تحلیلگری هستم که نکات
تحلیلی مطرح می‌کنم.»