امروزه با گسترش ابزارهای نوین در بازارهای مالی، امکانات بسیاری در اختیار سهام‌داران و سرمایه‌گذاران قرار دارد تا بتوانند حتی در روزهای منفی بورس نیز بازدهی مورد نظر خود را تضمین کنند؛ یکی از این ابزارها که اکنون در بازارسرمایه ایران نیز قابل استفاده است، اوراق اختیار فروش تبعی یا«بیمه سهام» نام دارد که به خریداران اجازه می‌دهد، دارایی پایه تحت اختیار خود(سهام) را با توجه به «قیمت سهام در زمان عرضه اوراق» و «قیمت اعمال» بیمه کنند تا کسب بازدهی آنها تضمین شود.
به گزارش اقتصادنما و به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، برای درک بهتر این
موضوع به این مثال توجه کنید؛ صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح برای حمایت از
سهام شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با نماد«وغدیر»، روز ۲۲ شهریور سال جاری«اوراق
اختیار فروش تبعی» با نماد «هغدیر ۹۱۲» منتشر کرد و برای این اوراق«قیمت
اعمال» ۱۷،۳۸۰ ریال را در تاریخ سررسید ۱۶ اسفندماه سال ۹۹ در نظر گرفت.
بنابراین، دوره معاملاتی این اوراق از ۲۲ شهریور ماه تا ۱۶ اسفندماه امسال
در نظر گرفته و محدودیت خرید هر کد معاملاتی حداکثر ۵۰ هزار ورقه تعیین شد.
حال اگر فرض کنیم که قیمت سهام «وغدیر» در تاریخ امروز معادل
با ۱۱،۶۰۰ ریال(قیمت سهم در تاریخ ۵ آبان ماه امسال) باشد و قیمت اختیار
فروش تبعی این سهم(هغدیر ۹۱۲) در همین تاریخ برابر با ۴،۸۳۸ ریال باشد؛
قیمت تمام شده سهم«وغدیر» برای سرمایه‌گذاران ۱۶،۴۳۸ ریال می‌شود؛ این در
حالی است که قیمت اعمال سهم در تاریخ سررسید ۱۷،۳۸۰ ریال در نظر گرفته شده
است که نرخ بازده موثر سالیانه ۲۲ درصدی را برای سرمایه‌گذاران به همراه
دارد.
در مثالی دیگر، قیمت هر سهم شرکت فولاد کاوه جنوب با
نماد(کاوه) در تاریخ ۵ آبان ماه سال جاری ۱۸،۴۲۰ ریال بوده و قیمت اوراق
اختیار فروش تبعی این سهم با نماد(هکاوه ۹۱۱) نیز در آخرین روز معاملاتی
آن(پیش از ۵ آبان) ارزش ۴،۹۷۴ ریالی داشته است. بنابراین، قیمت تمام شده
سهم کاوه در تاریخ یاد شده ۲۳،۳۹۴ ریال محاسبه می‌شود و این در حالیست که
قیمت اعمال کاوه در تاریخ سررسید آن یعنی ۱۸ بهمن ماه سال جاری برابر با
۲۵،۴۷۷ ریال است و می‌تواند بازدهی سهام‌داران را تضمین کند.
به این ترتیب اگر در تاریخ سر رسید، قیمت سهم افزایش یافت و
بالاتر از قیمت اعمال بود، سرمایه‌گذاران بازدهی کسب کرده و اوراق تبعی را
اعمال نمی‌کنند؛ اما اگر قیمت سهم پایین‌تر از قیمت اعمال بود، اوراق تبعی
اعمال و بازدهی تضمین می‌شود.
اما سرمایه‌گذاران برای خرید این اوراق باید به چند مورد توجه
داشته باشند، اول اینکه خریداران در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید
مالک سهام شرکت باشند و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برابر با تعداد
سهام تحت مالکیت خریدار است. دوم اینکه تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد
امکان خرید آن را دارد، محدود است و باید به آن توجه شود. سوم اینکه این
اوراق معاملات ثانویه ندارند و در نتیجه در صورت خرید آن امکان فروش آن
برای خریدار وجود ندارد.
همچنین در صورتی که بعد از خرید اوراق، خریدار سهام خود را
بفروشد و در نتیجه این معامله، تعداد اوراق تبعی بیشتر از تعداد سهام شود،
در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهند و
هزینه‌ای بابت این موضوع به خریدار برگشت داده نخواهد شد. افزون بر این، در
صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش باید در روز سررسید تا قبل از اتمام
مهلت تعیین شده توسط شرکت، خریدار اوراق فروش تبعی درخواست خود را از طریق
کارگزار اعلام کند. در صورت عدم درخواست، اوراق تبعی باطل می‌شود و هیچ
هزینه‌ای بابت آن به خریدار برگشت داده نخواهد شد. نکته آخر هم اینکه اشخاص
حقوقی مجاز به خرید این اوراق نیستند.