معضل بزرگی به نام عدم ارتباط الکترونیک گمرک و مالیات

به گزارش خبرنگار مهر، حسن آهوانی، کارشناس در یادداشتی برای خبرگزاری مهر نوشت:

روز گذشته کونیو میکوریا، دبیرکل سازمان جهانی گمرک (wco) در پی اولین سفرش به تهران، از نمایشگاه دائمی پنجره واحد تجارت فرامرزی بازدید کرد. او دلیل این بازدید را اصلاحات گمرکی ایران قلمداد کرد و در ادامه در مورد اهمیت ارتباط الکترونیک بین سازمان‌های همکار در حوزه مالیات سخن گفت.

محوریت اصلی این صحبت‌ها، بیش از هر چیز به اهمیت ارتباط الکترونیک میان سازمان های گمرک و مالیات برمی‌گشت. میکوریا در حالی این مسائل را مطرح کرد که از معضل هویت های اجاره ای در تجارت خارجی کشور ما آگاه نبوده و به واسطه بازدید از نمایشگاه مذکور، این طور برداشت کرده است که ارتباط میان سازمان امور مالیاتی و سازمان گمرک در کشور ما به طور کامل الکترونیکی است. او با همین تصور، در میان صحبت‌هایش پیش از نام بردن از سازمان مالیات، متصل شدن ۲۷ سازمان مجاور گمرک را قابل تقدیر ارزیابی کرد و اعلام کرده که بسیاری از کشورها در انجام این امر، دچار مشکل هستند.

نکته مهم صحبت‌های کارشناس متبحری مانند کونیو میکوریا این است که او روی همکاری نهادهای مرتبط تاکید بسیاری دارد و این نشان می‌دهد اگر نهاد گمرکی و مالیاتی، به شکل هماهنگ عمل نکنند، هر دو نهاد به شدت متضرر خواهند شد. از سوی دیگر تاکید وی می تواند به عمومیت داشتن این موضوع در دنیا اشاره کند.

واقعیت این است که اگر گمرک، سابقه فعالیت اقتصادی یک شخص حقیقی یا حقوقی را نداند، توان اعمال مدیریت ریسک هوشمند را از دست می دهد و چاره ای به جز بررسی های طولانی مدت بی حاصل، در ایستگاه های نظارتی خود نخواهد داشت؛ ضمن اینکه مدیریت ریسک هوشمند اتفاقات، نسخه ای است که سازمان جهانی گمرک برای گمرکات دنیا تجویز کرده است؛ اما متاسفانه به خاطر برخی نا هماهنگی‌ها در بعضی از کشورها از جمله ایران هنوز این اتفاق میسر نشده‌ است.

در نهایت حسابرسی پس از ترخیص نیز با گم کردن رد محموله های بار در بازار دچار مشکل خواهد شد و از سوی دیگر، سازمان مالیاتی نیز فرصت شناسایی مؤدیانی که گردش مالی قابل ملاحظه ای در تجارت دارند را از دست می دهد و بدین شکل هر دو سازمان زمینگیر می شوند و امکان بروز تخلف افزایش پیدا می‌کند.

این نکته زمانی مهمتر می‌شود که بدانیم بخش قابل توجهی از درآمد غیرنفتی دولت توسط این دو سازمان تامین می شود و درآمد بیشتر دولت از طریق این دو سازمان، سرآغاز مسیر اقتصاد ما برای رفع وابستگی به درآمدهای نفتی است؛ اما ظهور و بروز هویت های اجاره ای در تجارت خارجی کشور ما خود نشان دهنده عدم ارتباط الکترونیکی مؤثر میان این دو سازمان است. مسئله ای که احتمالا میکوریا چیزی از آن نمی داند؛ اما مسئولان و کارشناسان داخلی به طور ویژه با آن آشنا هستند.

مسئولان دولتی و کارشناسان می دانند که مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی، بدون ارتباط اطلاعاتی موثر نظام گمرکی و نظام مالیاتی جز ادعا چیزی نخواهد بود. این ضعف وقتی تأسف بار تر می شود که نظام گمرکی و نظام مالیاتی هر دو زیرمجموعه یک وزارتخانه هستند. این موضوع هرگونه توجیه عدم همراهی دیگر سازمان ها و وزارتخانه ها با وزارت اقتصاد را نفی می کند. مسئله ای که یک کارشناس خبره بین المللی در یک سفر دو روزه شلوغ کاری به آن اشاره می کند، مسئله جدیدی نیست که از چشم کارشناسان داخلی دور مانده باشد.