همزمان با تشدید فشارها از سوی کاخ سفید
بر ایران با هدف برهم زدن برجام، کشورهای عضو گروه 1+5 بر لزوم حفظ برجام
تاکید دارند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، فدریکا موگرینی، مسوول
سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه
از جمله شخصیت‌های مهمی هستند که طی یکی دو روز اخیر به آمریکا گوشزد
کرده‌اند که باید به برجام پایبند بماند. همزمان روز گذشته یک روزنامه
آلمانی از سفر غیرمنتظره زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان به آمریکا و
برنامه دیدارش با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده آمریکا خبر
داد و گفت که در این دیدار به موضوعات مختلفی از جمله توافق هسته‌ای
پرداخته خواهد شد. به گزارش روزنامه «هانوفرشه آلگماینه سایتونگ»، براساس
اعلام وزارت خارجه آلمان، در مذاکرات بین این دو مقام آمریکایی و آلمانی
قرار است درخصوص مسائل مختلفی از جمله برنامه هسته‌ای ایران بحث و گفت‌وگو
شود. این سومین سفر گابریل به واشنگتن از زمان روی کار آمدنش به‌عنوان وزیر
امور خارجه آلمان از هفت ماه گذشته است. به‌نظر می‌رسد کشورهای عضو 1+5 با
هدف حفظ برجام، لابی‌گری‌هایشان با آمریکا را افزایش داده‌اند چراکه
نمی‌خواهند تا کمتر از دو ماه دیگر که زمان تایید پایبندی یا عدم پایبندی
ایران به برجام و موعد تمدید سه‌ماهه تعلیق تحریم‌های هسته‌ای از سوی
آمریکا فرامی‌رسد، شاهد خروج واشنگتن از برجام به هر دلیلی باشند.
جایگزینی برای برجام وجود ندارد
در همین رابطه امانوئل ماکرون،
رئیس‌جمهوری فرانسه ضمن اعلام حمایت پاریس از توافق هسته‌ای تاکید کرد که
«هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد.» به گزارش «ایسنا» رئیس‌جمهوری
فرانسه روز گذشته در تشریح اولویت‌های سیاست خارجی‌اش گفت که برجام این
امکان را به پاریس می‌دهد تا روابطی سازنده با تهران داشته باشد.
همچنین فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی
اتحادیه اروپا که تاکنون بارها خطاب به آمریکا اعلام کرده که برجام یک
تعهد بین‌المللی است بار دیگر با تاکید بر اینکه توافق هسته‌ای یک تعهد
میان جامعه بین‌الملل و ایران است، گفت: «این احساس را دارم که در ماه‌های
آینده باید بارها این موضوع را تکرار کنیم زیرا این موضوع امنیت بین‌المللی
است.» به گزارش «ایرنا» فدریکا موگرینی روز دوشنبه در آغاز کنفرانس سال
2017 نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل که پس از تعطیلات
تابستانی برگزار شد، در پاسخی تلویحی به اظهارات اخیر نیکی هیلی، نماینده
آمریکا در سازمان ملل گفت: «توافق هسته‌ای با ایران نشان‌دهنده شیوه
اتحادیه اروپا در سیاست خارجی است. این توافقی بین دو کشور نبود؛ بارها این
را تکرار کرده‌ام.»
وی افزود: «این توافق تعهد کل جامعه
بین‌المللی از یک طرف و ایران از طرف دیگر بود که با یک قطعنامه شورای
امنیت سازمان ملل هم حمایت شده و به‌طور منظم مورد تایید آژانس بین‌المللی
انرژی اتمی هم قرار گرفته است.»
موگرینی ادامه داد: «امروز پس از دو سال،
آژانس و همچنین کمیسیون مشترک، تبعیت از برجام را تایید کرده‌اند و ما باید
این را در ماه‌های آینده در هر جایی که هستیم تکرار کنیم زیرا این مهم
امنیت بین‌المللی، ایمنی بین‌المللی و همچنین موضوع اعتبار توافق‌های
بین‌المللی است.» او با اشاره به انتخاب مجدد حسن روحانی به ریاست‌جمهوری
ایران گفت: «من خوشحال شدم که در سخنرانی تحلیف ایشان، تعهد شخصی او به
ادامه اجرای تعهدات ایران در برجام را شنیدم.»
تلاش مسکو برای متقاعد کردن واشنگتن
از سوی دیگر سرگئی ریابکوف، معاون وزیر
امور خارجه روسیه نیز به تحرکات اخیر واشنگتن در قبال ایران و برجام واکنش
نشان داد و گفت که مسکو برای متقاعد کردن آمریکا به ادامه اجرای توافق
هسته‌ای تلاش می‌کند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک،
ریابکوف در کنفرانس علوم و امور جهانی در آستانه پایتخت قزاقستان گفت: «ما
روی این تلاش‌هایمان برای متقاعد کردن متحدان‌مان در دولت آمریکا مبنی بر
اینکه آنها لازم است به تعهدات خود طبق توافق هسته‌ای با ایران عمل کنند،
متمرکز هستیم.» این مقام روس با تاکید بر اینکه برجام با محدود کردن
برنامه هسته‌ای ایران تاثیر خود را ثابت کرده است، افزود: «اگر آمریکا تحت
هر شرایطی از توافق هسته‌ای خارج شود، هریک از طرف‌ها (که از توافق خارج
شود) یک ضربه جبران‌ناپذیر به امنیت منطقه و بین‌الملل خواهد زد.» این مقام
ارشد روس همچنین تاکید کرد که مسکو با هرگونه تغییر در برنامه جامع اقدام
مشترک مخالف است و از تمام طرف‌های این توافق می‌خواهد تا از تصمیمات
یکجانبه پرهیز کنند. ریابکوف ادامه داد: «ما به‌طور جدی از تمام طرف‌های
توافق هسته‌ای می‌خواهیم که از تصمیمات یکجانبه در چارچوب این توافق پرهیز
کنند. ما به‌طور کامل با هرگونه تفسیر، سخت‌تر کردن یا اصلاح متن توافق
مخالف هستیم.» او با اشاره به برخی سو‌ءبرداشت‌ها و بی‌اعتمادی‌ها از سوی
آمریکا گفت: «ما بر این باوریم که تمامی اقدامات آنها نه تنها روح، بلکه
متن توافق هسته‌ای را تضعیف می‌کند. چنین اقدامی به علاوه توانایی واشنگتن
برای ایستادن پای تعهداتی که داده است را تضعیف می‌کند.»
دفاع دوباره این دیپلمات‌ها از برجام
درحالی است که نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل هفته گذشته پس از
سفر به وین و دیدار با یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی،
خواستار بازرسی از اماکن نظامی در ایران شده بود. در پی سفر هیلی به وین،
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به آمانو و
موگرینی تاکید کرد: «هدف اعلام شده سفر هیلی به وین نگرانی‌های جدی درباره
نقض بیش از پیش متن و روح برجام و قطعنامه 2231 سازمان ملل ایجاد می‌کند.»
پاسخ دندان‌شکن
همچنین امیر سرتیپ امیر حاتمی وزیر دفاع و
پشتیبانی نیروهای مسلح نیز در سخنانی که به مناسبت هفته دولت در برنامه
زنده تلویزیونی «تیتر امشب» داشت، گفت: «توان دفاعی را آنقدر افزایش
می‌دهیم که کسی جرات تعرض به ایران را نداشته باشد و بداند پاسخ ایران
کوبنده و دندان‌شکن خواهد بود.» وی افزود: «قدرت موشکی ما یک قدرت دفاعی
بازدارنده است و اگر بخواهیم در آرامش و امنیت باشیم، حتما باید کسانی که
نظر سو به کشور دارند پاسخ دندان شکنی دریافت کنند که یکی از مولفه‌های آن،
قدرت موشکی است.»
آرزوی آمریکا
همزمان روز گذشته علی اکبر ولایتی، رئیس
هیات موسس دانشگاه آزاد در حاشیه همایش تحول علوم پزشکی در دانشگاه آزاد
اسلامی گفت: «این آرزو را آمریکایی‌ها باید به گور ببرند که به بهانه برجام
یا هر بهانه دیگری بخواهند از تاسیسات نظامی ما بازدید کنند، به هیچ‌وجه
اجازه داده نخواهد شد.»
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز با اشاره
به اظهارات نیکی هیلی گفت: «ما هیچ چیزی خارج از چارچوب به‌ویژه اطلاعات
نظامی را به دیگران نمی‌دهیم.» به گزارش «ایلنا» نوبخت در نشست خود با
اصحاب رسانه در پاسخ به سوالی درباره سفر نیکی هیلی نماینده آمریکا در
سازمان ملل به وین و درخواست او برای بازدید آژانس از اماکن نظامی تاکید
کرد: «همکارانم در وزارت امور خارجه و دستگاه‌های مسوول با صراحت در این
خصوص اعلام‌نظر کردند. ما هیچ چیزی خارج از چارچوب به‌ویژه اطلاعات نظامی
را به دیگران نمی‌دهیم. این مسائل بیان آرزوهایشان است. ما از منافع و
مصالح کشورمان دفاع می‌کنیم.»
طرح بولتون برای اجماع‌سازی علیه ایران
همزمان با تلاش کشورهای عضو 1+5 برای حفظ
برجام و پایبندی آمریکا به این توافق بین‌المللی در داخل آمریکا، مخالفان
آمریکا با عزمی جزم شده به‌دنبال ارائه راهکارهایی برای خروج از برجام
هستند. در این خصوص جان بولتون، سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل و از جمله
مخالفان جدی برجام، طرحی را ارائه داده است که به ادعای وی، دونالد ترامپ
می‌تواند از طریق آن، از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود. به گزارش
«ایسنا» به نقل از پایگاه خبری ورلدنت دیلی، جان بولتون گفته است که استیو
بنن از مشاوران ارشد دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از خروجش از کاخ
سفید از وی خواسته بود تا یک طرح را برای خروج از توافق هسته‌ای معیوب با
ایران برنامه‌ریزی کند و اکنون که بنن دیگر در این سمت فعالیت نمی‌کند، دست
به انتشار این طرح زده است. جان بولتون معتقد است که رئیس‌جمهوری ترامپ
باید یک کمپین اطلاعاتی تشکیل دهد که به سراسر جهان برود و حمایت لازم برای
اعلامیه آمریکا درباره نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران را به‌دست آورد.
وی تاکید دارد که این یک قرارداد نیست، زیرا هیچ‌گاه به تایید سنا نرسید و با یک تصمیم رئیس‌جمهوری می‌تواند تغییر کند.
نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل سپس
طرح خود را که نقشه راه آمریکا برای خروج از توافق را در آن ترسیم کرده
منتشر و تاکید کرده است که آمریکا باید تهدید کنونی علیه آمریکا و متحدانش
به‌ویژه اسرائیل را تشریح کند. وی مدعی شده است: «واژه پردازی‌های مبهم و
غیرشفاف برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سنگینی آشکار وزنه آن به نفع
ایران، نقض‌های آشکار ایران و ادامه آن و رفتارهای غیرقابل قبول ایران همگی
نشان‌دهنده آن است که برجام در راستای امنیت ملی آمریکا نیست.» بولتون در
ادامه ادعاهایش آورده است: «ما می‌توانیم این موضوع را با ارائه اطلاعات
جدید و از طبقه‌بندی خارج شده درباره رفتارهای غیرقابل قبول ایران در جهان
ثابت کنیم و به سادگی دلایل خروج از توافق را برجسته‌تر کنیم.»
این مقام آمریکایی در عین حال پیشنهاد
کرده است که آمریکا باید مشورت‌هایی را با انگلیس، فرانسه، آلمان، اسرائیل و
عربستان برای تشریح این طرح، آماده کردن شواهد، توسعه تلاش‌های دیپلماتیک
برای تمرکز روی ایران انجام دهد و با اقدامات کنگره همکاری کند.
بولتون که همواره مواضع ضدایرانی تند و
خصمانه دارد در این طرح یادآور شده است که سفارتخانه‌‌های آمریکا در سراسر
جهان نیز باید با همکاری با دولت‌های میزبان خود داده‌های لازم برای توضیح و
توجیه خروج از برجام را بیابند. به‌طور همزمان نیز باید در سازمان ملل و
سازمان‌های چندجانبه مرتبط تلاش‌هایی انجام گیرد. بولتون دیگر گزینه‌ها را
پایان دادن به حق لنگر انداختن و فرود کشتی‌ها و هواپیماهای ایرانی، توقف
صدور ویزا برای ایرانی‌ها شامل دانشجویان و ورزشکاران، درخواست دستمزد برای
قضات برجسته آمریکا علیه ایران به اتهام ترور و حمایت از خواسته‌های
کردها دانسته و تاکید کرده است که این تلاش‌ها باید جزو اولویت‌های اصلی
دیپلماتیک دولت آمریکا باشد.
بحران داخلی در آمریکا
از سوی دیگر نشریه نیویورک تایمز در
گزارشی به بررسی تحولات پیش‌روی برجام و فضاسازی‌های آمریکا علیه ایران
پرداخته و نوشته است: «ناظران بین‌المللی تا چند روز دیگر گزارشی از
تاسیسات هسته‌ای ایران منتشر و مهر تاییدی دوباره بر پایبندی ایران به
برجام خواهند زد؛ گزارشی که شروع‌کننده زنجیره حوادثی است که می‌تواند به
کشمکش دیگری میان دونالد ترامپ با کنگره این کشور یا حتی مشاوران ارشدش
منتهی شود.» به گزارش «ایرنا» دراین یادداشت به قلم گاردینر هریس تحلیلگر
مسائل سیاسی آمده است:«تحلیلگران معتقدند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
بار دیگر تایید می‌کند که ایران به‌طور گسترده به توافق هسته‌ای پایبند
بوده است و این آغاز مشکلات جدید دولت آمریکا خواهد بود.»
در ادامه این یادداشت آمده است:
«سناتورهای جمهوری‌خواه از وعده ترامپ برای لغو این توافق ابراز نارضایتی
کرده‌اند و مشاوران حوزه امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا هم او را از این کار
برحذر داشته‌اند.» نویسنده ادامه می‌دهد: «یکی از گزینه‌های پیش روی کاخ
سفید این است که اعلام کند ایران توافق را نقض کرده؛ ولی آمریکا همچنان به
آن پایبند خواهد بود و تحریم‌ها را به سرعت بازنخواهد گرداند.» یادداشت
می‌افزاید: «در این صورت کنگره 60 روز فرصت خواهد داشت تا تصمیم بگیرد آیا
بار دیگر تحریم‌های هسته‌ای را علیه ایران اعمال کند یا نه؛ وضعیتی که
جمهوری‌خواهان با وجود نکوهش توافق هسته‌ای در زمان امضایش، تمایلی ندارند
که با آن مواجه شوند.»